Bisikletin Dünyası: Avrupa’da Bisiklet

Bisikletin Dünyası: Avrupa’da Bisiklet

Bisiklet, iki tekerlekli ve temelde insanın fiziksel gücüne dayanan bir araç. Son dönemlerde elektrikli modelleri de oldukça revaçta. Kimi zaman boş zaman aktivitesi, kimi zaman bir spor dalı, kimi zaman da trafikte diğer araçlarla birlikte göze çarpan bir ulaşım aracı. Her ne kadar basit görünse de hatta kimi zaman çocuk işi olarak algılansa da bisiklet gerek endüstriyel açıdan gerekse son yıllarda çevre ve kamu politikaları açısından daha da popüler bir araç haline gelmektedir. Özellikle teknolojik yenilikler ve elektrikli bisikletlerin yaygınlaşması, dünya başkentlerinde bisiklet paylaşım sistemlerinin her geçen gün artarak gündelik hayatta kendisine yer edinmesi bu iki tekerlekli basit aracın gerek ekonomik anlamda gerek sağlık açısından gerekse de daha kaliteli bir yaşam için ne kadar önemli olduğunu bizlere göstermektedir.

Dünyada ve Türkiye’de bu iki tekerlekli aracın yaratabileceği ekonomik, sağlık, rahatlık gibi veriler yeterli değildir, düzenli tutulmamaktadır. Yine de Avrupa Birliği üye ülkelerinde bisiklet kullanımı ve onun yarattığı etkiyi takip etmek için güncel veriler sayesinde biraz daha kolay görülmektedir.

Türkiye’de Konya’nın pilot il seçilerek Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın bisiklet dostu kentler geliştirme hedefinde örnek aldığı “Kopenhag Modeli’ni” daha iyi anlamak için Avrupa Birliği ülkelerindeki bisiklet kullanımına yönelik genel veriler bize yol göstermektedir.

2016 yılı bazında bisiklet üretiminin yoğunlaştığı ülkeler İtalya (yüzde 18), Almanya (yüzde 16) ve Portekiz’dir (yüzde 15). 2016 yılında gerçekleşen toplam üretiminin yaklaşık yüzde 10’nunu oluşturan elektrikli bisiklet üretiminde ise öne çıkan ilk üç Avrupa ülkesi Almanya, Hollanda ve Macaristan’dır. Hırvatistan, Güney Kıbrıs, Estonya, İrlanda, Letonya, Lüksemburg ve Malta da ise herhangi bir bisiklet üretimi yapılmamıştır.

2016 yılında tüm AB üye ülkelerinde toplam 19 milyon 606 bin adet bisiklet satışı gerçekleşmiştir. En çok satışın gerçekleştiği ilk üç ülke Almanya (tüm satışların yüzde 21’i), İngiltere (tüm satışların yüzde 16’sı) ve Fransa’dır (tüm satışların yüzde 15’i).

AB ülkelerinde bisiklet üretimi ve yan sanayisi toplamda 45 bin kişilik bir istihdam alanı yaratmıştır. Üretim açısından en çok istihdam Polonya’da (4 bin 873 kişi), yan sanayi ve aksesuar açısından ise Almanya’da gözlemlenmiştir (5 milyon 573 kişi).

AB ülkeleri aynı zamanda Avrupa dışında üretim yapan ülkeler açısından da önemli bir pazardır. 2014-2016 yılları arası AB üyesi 28 ülkenin 2016 yılı itibariyle her iki ithalat kaleminde de bir düşüş söz konusudur. Bunun nedenlerinden birisi üretimin AB ülkelerinde artmasıdır.

Gündelik hayatta ulaşım amaçlı (işe veya okula ulaşım, alışveriş vb.) bisikletin kullanım oranlarına bakıldığında ise Danimarka’nın başkenti Kopenhag trafikte bisikletin bir ulaşım aracı olarak en çok paya sahip olduğu ülkedir. Bu durum kendiliğinden değil, Danimarka’nın özellikle de başkent ve bağlı belediyelerin 1980’li yıllardan itibaren ortaya koydukları daha çevreci ve kamu sağlığına önem veren politikaların bir sonucu olarak görülmektedir. Özellikle 2001 yılından itibaren bisiklet kullanımının özendirilmesi, konuyla ilgili gerekli verilerin toplanması, yol ve kullanım güvenliğinin iyileştirilmesi gibi konuları içeren stratejik planlama ile Kopenhag şehrinde bisiklet gözle görülür bir kamu politikası haline gelmiştir. 2011 yılında belediye konseyi, Kopenhag’ı bisiklet açısından dünyanın en iyi şehri haline getirmeyi amaçlayan “İyi, daha iyi, en iyi- Kopenhag’ın Bisiklet Stratejisi 2011–2025” adlı yeni bisiklet stratejisini oybirliğiyle kabul etmiştir. Bu amaca ulaşmak için şehir dört temel alana odaklanmayı seçmiştir; şehir hayatı, konfor, hız ve güvenlik.

Danimarka tüm ülke çapında yaklaşık 12 bin km’yi bulan bisiklet yolu ağına sahiptir. Başkent Kopenhag’da ayrılmış bisiklet yolu uzunluğu yaklaşık 400 km’dir. 2016 yılı verilerine Danimarka tüm ülke çapında yaklaşık 12 bin km’yi bulan bisiklet yolu ağına sahiptir. Başkent Kopenhag’da ayrılmış bisiklet yolu uzunluğu yaklaşık 400 km’dir. 2016 yılı verilerine göre Kopenhag’da iş ve eğitim (okula ulaşım) amaçlı bisiklet kullanımının oranı yüzde 41’dir. Avrupa Bisikletçiler Federasyonu’nun 2016 yılı sonunda yayınladığı önemli bir rapor bisiklet kullanımının AB sınırları çerçevesinde çevre/iklim, enerji ve doğal kaynaklar, sağlık, ekonomi, teknoloji ve zaman kullanımı açısından ne kadar önemli bir kamu politikası olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Rapora göre her yıl, 28 AB üye ülkesinde bisiklet kullanmak yaklaşık 513 milyar Euro ekonomik yarar sağlamaktadır. Rapor, bisiklet kullanmanın yararlarının yalnızca ulaşım ve çevre politikası gibi belirli ve yalıtılmış alanlarda değil, AB’nin sanayi politikası, istihdam, sağlık ve sosyal politika gibi yeterliliğin olduğu birçok alanda ortaya çıktığını göstermektedir. Bisiklet kullanmanın yararları, mültecilerin entegrasyonu, hareketliliğe erişim, istihdam edilebilirlik gibi toplumsal alanlara kadar uzanmaktadır. Belirlenen alanlarda göze çarpan alt başlıklar ise şöyledir;

• Ekonomik anlamda istihdam, bisiklet turizmi ve katma değer
• Sağlık alanında uzun yaşam, gelişmiş ruh ve akıl sağlığı
• Çevre ve iklim alanında düşük karbon emisyonu, düşük hava ve gürültü kirliliği
• Enerji alanında yakıt tasarrufu.

Son olarak Avrupa Birliği Bisiklet Stratejisi Belgesine bakıldığında AB sınırları içerisinde bisiklet kullanımının ulaşılmasının istendiği hedefler meselenin Avrupa ayağının oldukça ciddiye alındığını göstermektedir. Strateji belgesi hükümet kuruluşları, sivil toplum örgütleri ve akademiyi temsil eden bir uzmanlar grubu tarafından hazırlanmış ve 2017 yılı ortalarında Avrupa Birliği Komisyonu’na sunulmuştur. Stratejik plan önerileri ve hedefleri ise şöyledir;

• Bisiklet kullanımının yarattığı 513 milyar Euro’luk katma değerin 2030 yılı itibariyle 760 milyar Euro’ya yükseltilmesi.
• 2017 yılı itibariyle 650 bin kişi olan istihdam kapasitesinin 875 bin kişiye çıkartılması
• 2017 yılı itibariyle 160 milyon olan günlük bisiklet kullanan kişi sayısının 240 milyon kişiye yükseltilmesi.
• 2014 yılı verilerine dayanılarak hesaplanan bisiklet ile kat edilen her 100 milyon km’de 1,6 kişi olan ölüm oranının yarıya düşürülmesi.
• Bisiklet kullanımı ve ilgili projelere yönelik yatırım miktarının 6 milyar Euro’ya çıkartılması.
• Kullanımda olan elektrikli bisiklet sayısının toplam 62 milyona yükseltilmesi.

Bu makale KA Dergi sayı 10. Sayıdan alınmıştır. Konu ile ilgili detaylı bilgi için https://www.ka.org.tr/dosyalar/file/Yayinlar/KA-Dergi/KaDergi_S10.pdf